Waar moet je op letten bij de aanschaf van een intrinsiek veilige ATEX-zaklamp?

In ons meest recente artikel hadden we het over de ATEX-richtlijn: wat is het, waar is het op van toepassing, wie wordt erdoor beschermd en nog veel meer.

Kort samengevat: ATEX is een EU-richtlijn die de vervaardiging regelt van apparatuur voor gebruik in zogenaamde Explosieve ATmosferen, vandaar de afkorting ATEX.

Een potentieel explosieve omgeving ontstaat wanneer een mengsel van lucht, gassen, dampen, nevels of stof op zo’n manier samenkomt dat dit onder bepaalde omstandigheden kan ontvlammen. Het aan- en uitzetten van bepaalde zaklampen en werklampen valt daar ook onder. Daarom is het ontzettend belangrijk dat de juiste ATEX-zaklamp wordt gebruikt.

De richtlijn geldt vooralsnog alleen in de EU, maar de ATEX-richtlijn is inmiddels aan het uitgroeien tot de belangrijkste norm wereldwijd voor apparaten die worden gebruikt in omgevingen met explosiegevaar. Het zal daarom niet lang meer duren voordat ATEX-richtlijn wereldwijd verplicht wordt.

Bij Peli maken we verschillende intrinsiek veilige verlichtingsapparatuur met ATEX-certificering. Dit betekent dat de verlichtingsapparatuur in explosiegevaarlijke omgevingen kan worden gebruikt zonder gevaar voor ontsteking en explosie met - uiteindelijk - een fatale afloop.

Maar, laten we terugkomen op de vraag die we helemaal in het begin van dit artikel stelden: ‘Welke ATEX-lamp is geschikt voor mij?’. Dit artikel legt uit waar je rekening mee moet houden bij het evalueren van de verschillende beschikbare ATEX-zaklampen. We gaan het onder meer hebben over zaken als: de bedrijfstak waarin je werkt, het soort lamp dat je nodig hebt en de mogelijke functies.

Bedrijfstak

Zoals al eerder gezegd is het gebruik van ATEX-apparatuur van cruciaal belang als er sprake is van een explosiegevaarlijke omgeving. Explosiegevaarlijke omgevingen kunnen worden veroorzaakt door brandbare gassen, nevels of dampen of door ontvlambare stofdeeltjes die in theorie vrijwel overal kunnen voorkomen.

Zoals de Internationale Elektrotechnische Commissie (IEC) stelt: ‘Explosiegevaarlijke omgevingen zijn bijna overal [en] nul-risico bestaat niet.’ Toch zijn er een aantal bedrijfstakken, sectoren en werkplekken waar deze explosiegevaarlijke omgevingen vaker voorkomen, en dus een gevaar vormen voor degenen die er werken, zoals:

• Offshore sector, zoals booreilanden
• Olie- en gasindustrie, petrochemische industrie
• Benzine-/tankstations
• Ondergrondse mijnschachten
• Voedselverwerkende industrie
• Graanverwerking, -droging en -opslag
• Autoproductie en -reparatie
• Meubelproductie
• Hout- en aluminiumwerkplaatsen
• Farmaceutische bedrijven
• Suikerfabrieken/raffinaderijen
• Brandweer en reddingsdiensten
• Vliegtuiginspectie/luchtvaart
• Gemeentelijke rioleringswerkzaamheden
• Productie van verf en vernis
• Productie op chemische locaties
• Industriële bakkerijen
• Reparatiewerkplaatsen
• Tankinspectie
• Maritiem
• Energiecentrales

Sommige van de bovenstaande sectoren en werkplekken liggen misschien meer voor de hand dan andere, maar ze hebben allemaal te maken met incidenten met gevaarlijke stoffen zoals stof, gassen of dampen.

De realiteit is dat zowat elke werkplek minstens één gevaarlijke explosiegevaarlijke omgeving heeft.

Maar behalve de werknemers in bovengenoemde bedrijfstakken moeten ook degenen die apparatuur voor explosiegevaarlijke omgevingen leveren, voorschrijven, kopen of gebruiken in de sectoren techniek, inkoop en bouw, maar ook degenen die dergelijke apparatuur installeren, inspecteren of repareren zich terdege bewust zijn van de risico's die aan die werkzaamheden zijn verbonden.

Om de risico's die gepaard gaan met deze werkzaamheden te beperken, is het gebruik van naar behoren gecertificeerde ATEX-apparatuur absoluut noodzakelijk.

ATEX-zones

Als je eenmaal hebt vastgesteld of jouw bedrijfstak of werkplek het gebruik van ATEX-gecertificeerde apparatuur vereist, bepaal dan onder welke ATEX-zone die valt en in welke mate je ATEX-apparatuur gecertificeerd moet zijn.

Om nog even terug te komen op ons eerdere artikel over ATEX-richtlijn: volgens de ATEX-richtlijn moeten verschillende gebieden binnen explosiegevaarlijke omgevingen worden ingedeeld op basis van het potentiële gevaar van een gebied. In elke gebied mag alleen geschikte gecertificeerde apparatuur worden gebruikt. Deze verschillende gebieden zijn onderverdeeld in drie classificaties, of zones.

Voor explosieve omgevingen van gassen en dampen zijn deze zones Zone 2, Zone 1 en Zone 0. Voor explosieve atmosferen van stof zijn deze zones Zone 22, Zone 21 en Zone 20.

Elke zone-indeling is afhankelijk van het risiconiveau, waarbij Zone (2)2 het minst riskant is en Zone (2)0 het meest riskant.

Volgens de ATEX-richtlijn wordt alle elektrische apparatuur in categorieën ingedeeld op basis van deze zones, zodat kan worden gecertificeerd in welke zones ze veilig kunnen worden gebruikt.

Potentieel gevaarlijke locaties zijn onderverdeeld in zones:

• 0, 1, en 2 voor gas, damp, nevel
• 20, 21, 22 voor stof

Zaklampen die zijn goedgekeurd voor gebruik in deze zones zijn onderverdeeld in categorieën (1, 2, 3).

Gebruik de praktische tabel hieronder om vooraf te bepalen welke categorie apparatuur geschikt is voor jou, op basis van het risiconiveau van je beroep. Overigens, vergeet niet dat alleen een bevoegde toezichthouder na een strenge evaluatie mag beslissen welke ATEX-verlichtingscategorie geschikt is voor een bepaalde zone.

Type lamp

Het volgende punt om rekening mee te houden is welk type lamp geschikt is voor jouw behoeften. Het gaat dan om de volgende lampen:

Hoofdlampen

Een hoofdlamp is een lichtbron die op het hoofd wordt bevestigd. Meestal worden daarvoor lampen gebruikt die aan een helm zijn vastgemaakt, of lampen met verstelbare banden die om het hoofd of de helm worden gedragen. Dit soort lampen wordt meestal gebruikt voor buitenactiviteiten die in het donker plaatsvinden, zoals wandelen, skiën, backpacken, kamperen of mountainbiken.

Een ander algemeen gebruik voor hoofdlampen tijdens activiteiten die in het donker plaatsvinden, niet noodzakelijkerwijs 's nachts, is bijvoorbeeld grotonderzoek of speleologie. Hoofdlampen hebben ook veel potentiële praktische toepassingen voor verschillende soorten werk, vooral als werknemers vaak moeten werken in gevaarlijke omgevingen waar een ATEX-hoofdlamp voor nodig is. Bijvoorbeeld autoreparaties, opsporings- en reddingswerkzaamheden en ondergrondse mijnbouw, om er maar een paar te noemen.

Bij een hoofdlamp denk je vaak meteen aan een mijnwerker die een hoofdlamp gebruikt om de wanden van een ondergrondse tunnel te verlichten. Er is veel stof in dat soort mijnen.

Hoofdlampen zijn ook bijzonder handig als je je handen vrij moet houden om te werken. Als dit allemaal op jou van toepassing is, dan is een hoofdlamp misschien wel je beste keuze.

Haakse zaklamp

Een andere mogelijke handsfree optie is de haakse zaklamp. De haakse zaklamp is in eerste instantie ontworpen voor politie, brandweer, reddingsdiensten en militairen en is een naar voren gerichte lamp met eventueel een scharnierkop. Dankzij de verstelbare kop van de zaklamp kan de gebruiker de hoek en positionering van de lichtbundel aanpassen.

Een haakse zaklamp is bijzonder handig om op de borst van een gebruiker te bevestigen om het gebied direct voor hem of haar te verlichten. Net als de hierboven beschreven hoofdlamp is ook deze lamp handsfree te gebruiken. Het verschil met een hoofdlamp is dat deze lamp dus niet op het hoofd wordt bevestigd en de gebruiker dus meer comfort en gebruiksgemak biedt. Dankzij het schuine of verstelbare ontwerp kan de lamp het gebied direct vóór de gebruiker verlichten door het op de borst te bevestigen. Ook kan hij met de hand worden bediend, net als een traditionele zaklamp.

De haakse lamp is dus multifunctioneler dan een hoofdlamp, omdat hij ook makkelijker kan worden gecombineerd met een uniform, zoals een politie-, brandweer- of militair uniform.

Handzaklampen

Het kan natuurlijk zijn dat je een standaard zaklamp met ATEX-certificering nodig hebt. Sommigen zijn verkrijgbaar in een groter model, zoals een lantaarnmodel, en anderen weer kleiner, zoals een penlight of de beroemde PELI™ MityLite™.

Alhoewel dit misschien de meest standaard richt- en schiet-zaklampen zijn, ze kunnen wel aan een helm worden bevestigd zodat ze handsfree gebruikt kunnen worden. Sommige gebruikers vinden juist deze veelzijdigheid een pluspunt ten opzichte van de twee eerder besproken opties.

Werklampen

Werklampen, ook wel Remote Area Lights (RALS) genoemd, zijn een beetje anders dan de overige lampen op deze lijst, omdat het meestal grotere armaturen zijn met een hoge intensiteit, meer zoals schijnwerpers. Ze zijn bedoeld om grotere werkgebieden te verlichten, zoals rampgebieden, ondergrondse mijnen, spoor- en wegenbouw enz. Deze lampen zijn volledig mobiel, zeer krachtig, energiezuinig en oplaadbaar. Ze kunnen dus gebruikt worden om afgelegen gebieden, kleine ruimtes en grote oppervlakken te verlichten, praktisch overal.

Kenmerken

Het volgende dat je moet overwegen zijn de kenmerken van de ATEX-lamp die je mogelijk nodig hebt. Hieronder vind je een aantal populaire kenmerken van ATEX-lampen:

Oplaadbaar

Hoewel de levensduur van de batterijen de laatste jaren is verbeterd, wil je niet in het donker met een lege batterij komen te zitten. Daarom is een oplaadbare zaklamp misschien wel een goed idee.

Magnetische lampen

Magnetische lampen worden meestal aangeboden in de haakse variant en zijn precies zoals de omschrijving klinkt: zaklampen met een magneet. Ze kunnen op een metalen oppervlak worden geplakt om te werken als een kleinere handsfree werklamp.

Lichtgevende zaklamp

Een ander kenmerk dat de moeite waard kan zijn is lichtgevendheid, of glow-in-the-dark. Ben je wel eens iets kwijtgeraakt op een donkere plek en hoopte je dat het in het donker licht kon geven, zodat je het terug kon vinden? Nou, met dit soort zaklampen heb je dat probleem nooit, want ze verspreiden een heldere gloed waardoor ze ook in het pikkedonker goed zichtbaar zijn. Deze zaklampen kunnen van onschatbare waarde zijn in noodsituaties, omdat ze licht geven in het donker.

Er is een ATEX-zaklamp voor iedereen

Als je dit allemaal hebt gelezen, kan je wel concluderen dat er voor iedereen een ATEX-lamp is en dat de vele verschillende types lamp op hun beurt ook weer allerlei verschillende kenmerken hebben.

Als je op zoek bent naar een bepaald soort ATEX-lamp, Peli-zaklampen zijn gebouwd met materialen van de hoogste kwaliteit die voldoen aan de meest recente ATEX-richtlijn (2014/34/EU).

Peli Products garandeert 100% naleving van alle voorschriften en normen van de ATEX-richtlijn. Ook al betekent dit soms hogere investeringen in onderzoek en ontwikkeling of dat het langer kan duren voordat producten kunnen worden geleverd, we maken liever een product met de hoogste kwaliteit dan een product dat niet voldoet.

Als je meer informatie wilt over welke ATEX-lamp voor jou geschikt is, staat een Peli-verkoper je graag te woord. Je kunt ook onze volledige catalogus bekijken.